top of page
Ojcowie niepodległej Polski
Ignacy Daszyński (1866–1936)
– wybitny polityk lewicy niepodległościowej II Rzeczypospolitej. Głównym polem jego działalności był parlament. W latach 1897–1918 jako poseł do austriackiej Rady Państwa walczył o interesy polskie. Zasłynął jako wybitny mówca, budzący głębokie uznanie nawet u swoich przeciwników. We wrześniu 1918 r. skierował do parlamentu austriackiego uzgodniony z prawicową Narodową Demokracją wniosek o przywrócenie niezawisłego państwa polskiego w obrębie trzech zaborów i z dostępem do morza, co przyczyniło się do umiędzynarodowienia sprawy polskiej. W II Rzeczypospolitej, w latach 1919–1935 był posłem na Sejm (w latach 1922–1928 był wicemarszałkiem, a w latach 1928–1930 – marszałkiem Sejmu). Został premierem Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej powstałego 7 listopada 1918 r.
Roman Dmowski (1864–1939)
– jeden z najwybitniejszych polityków w naszej historii. Był twórcą polskiej myśli politycznej, którego zaangażowanie w walkę o odzyskanie niepodległości na arenie międzynarodowej przyczyniło się do odbudowy państwa polskiego. Był przywódcą Narodowej Demokracji, przeciwnikiem politycznym Józefa Piłsudskiego. Poza krótkim okresem, gdy w 1923 r. był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Wincentego Witosa, zajmował się pisarstwem politycznym i formowaniem obozu narodowego. Wraz z Ignacym Janem Paderewskim uczestniczył w obradach konferencji pokojowej w Paryżu, przedstawiał żądania Polski i starał się o jak najszersze dla nich poparcie. Działania te doprowadziły do uznania Polski z Wielkopolską i Pomorzem Gdańskim, do nakazania referendum na Warmii, Mazurach i Górnym Śląsku oraz do ustanowienia Wolnego Miasta Gdańska. Z ramienia Polski wraz z Paderewskim podpisał 29 lipca 1919 r. w Wersalu zawarty podczas konferencji paryskiej traktat kończący I wojnę światową
Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)
– światowej sławy pianista, kompozytor, działacz społeczny, mąż stanu, wielki mówca i filantrop, poliglota (płynnie posługiwał się siedmioma językami). Twórca miniatur fortepianowych, pieśni do słów poetów polskich i francuskich, opery Manru i symfonii h-moll Polonia, którą napisał z okazji obchodów 40-lecia powstania styczniowego. Od początku kariery przyciągał na swoje koncerty tłumy. Grą i charyzmą wywierał ogromne wrażenie na publiczności. Wykorzystywał swoją popularność dla nagłaśniania spraw, które stały się sensem jego życia – działalności charytatywnej i kwestii odzyskania niepodległości przez Polskę. Po wybuchu I wojny światowej wraz z Henrykiem Sienkiewiczem założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Jako przedstawiciel Komitetu wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zorganizował ponad 300 spotkań połączonych z koncertami, na których przemawiał i zachęcał do udzielania pomocy walczącym o wolność Polakom. To m.in. w wyniku jego działań do Armii Polskiej we Francji zgłosiło się prawie 30 tys. ochotników z USA. Dzięki osobistym wpływom dotarł do prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona, przekonując go do wsparcia sprawy polskiej. Przedstawił mu memoriał dotyczący konieczności odbudowy niepodległego państwa polskiego. Przyczynił się do tego, że w ogłoszonym 8 stycznia 1918 r. orędziu prezydenta USA do Kongresu znalazł się punkt dotyczący Polski. Przyjazd Paderewskiego w grudniu 1918 r. do Poznania wywołał w mieście wielką patriotyczną manifestację i przyczynił się do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. W styczniu 1919 r. tymczasowy naczelnik państwa Józef Piłsudski powołał go na stanowisko prezesa Rady Ministrów i ministra spraw zagranicznych oraz delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu. W imieniu Polski złożył podpis pod traktatem wersalskim.
Wojciech Korfanty (1873–1939)
– działacz Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. To jedna z najważniejszych postaci dla Śląska i jego walki o przyłączenie do Polski. W latach 1903–1918 był posłem do Reichstagu i pruskiego Landtagu. W ostatniej mowie, wygłoszonej 25 października 1918 r. w Reichstagu, wymagającej wielkiej odwagi cywilnej, żądał włączenia do Polski ziem zaboru pruskiego wraz ze Śląskiem, Warmią, Mazurami i Gdańskiem. Został komisarzem plebiscytowym na Górnym Śląsku i dyktatorem III powstania śląskiego. W odrodzonej Polsce był posłem na Sejm z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji, wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa.
Józef Piłsudski (1867–1935)
– działacz niepodległościowy, naczelnik państwa, pierwszy marszałek Polski, jeden z twórców Legionów Polskich i dowódca I Brygady, komendant tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Wódz, wokół którego skupiały się nadzieje Polaków na odzyskanie wolności. Wybitny polityk, obdarzony dobrą intuicją. Podejmował decyzje niepopularne i niezrozumiałe w danej chwili, nawet dla najbliższych współpracowników, ale po latach okazywało się, że wskazana przez niego droga była słuszna. Przewidując wojnę europejską, za główny cel postawił sobie przygotowanie polskich sił zbrojnych. Jego upór i wytrwałość przyciągały do niego rzesze zwolenników. Cieszył się ogromnym poparciem i poważaniem społeczeństwa. Obudził w narodzie nadzieję, przywrócił chęć do działania, stworzył rzeczywistą szansę na poprowadzenie Polaków do zwycięstwa. Jego powrót do ojczyzny 10 listopada 1918 r. stał się sygnałem do ogłoszenia niepodległości Polski. „Dał Polsce wszystko, co człowiek dać może, dla siebie nie żądał niczego. Grosza nie pragnął, zaszczytów nie pożądał nigdy” – takie świadectwo wystawił marszałkowi Ignacy Daszyński w książce pt. Wielki człowiek w Polsce. Szkic psychologiczno-polityczny
Wincenty Witos (1874–1945)
– legenda ruchu ludowego. Sprawował funkcję wójta Wierzchosławic. Był posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, później posłem do austriackiego dwuizbowego parlamentu – Rady Państwa, a od 1919 r. posłem na polski Sejm. Był wieloletnim prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”. W okresie Wielkiej Wojny prowadził ożywioną działalność polityczną w polskich organizacjach niepodległościowych, stając się znanym politykiem we wszystkich trzech zaborach. Jako przedstawiciel ludowców wszedł w skład Naczelnego Komitetu Narodowego, utworzonego w Krakowie w sierpniu 1914 r. Stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej – pierwszego rządu polskiego, jaki powstał w Krakowie 28 października 1918 r. dla ziem byłego zaboru austriackiego. W wyborach do Sejmu Ustawodawczego w 1919 r. został wybrany na posła. Trzykrotnie powierzono mu funkcję premiera polskiego rządu.
Józef Dowbor-Muśnicki (1867–1937)
– generał broni Wojska Polskiego, jeden z najwybitniejszych przywódców wojskowych w odradzającej się po zaborach Polsce (dysponował ogromną wiedzą wojskową i doświadczeniem wojennym, wyniesionym z wojny rosyjsko-japońskiej 1904−1905. Dowodził Armią Wielkopolską podczas powstania, przyczyniając się do jego zwycięstwa. Na stanowisku głównodowodzącego wykazał wyjątkowe zdolności organizacyjne, m.in. wprowadził obowiązkową służbę wojskową i powołał pod broń 11 roczników rekrutów, dzięki czemu w szybkim czasie udało mu się stworzyć blisko 100-tysięczną armię. Jego dokonania miały znaczący wpływ na ustanowienie granic odrodzonej Rzeczypospolitej i formowanie Wojska Polskiego.
Józef Haller (1873–1960)
– generał broni Wojska Polskiego, znakomity dowódca, społecznik i patriota. W cywilu udzielał się w ruchu spółdzielczym; zajmował się spolszczeniem ruchu skautowego i przekształceniem go w harcerstwo, mające zaszczepić młodzieży patriotyczną gotowość do walki o wolność ojczyzny (jest współtwórcą Krzyża Harcerskiego); prowadził intensywną pracę jako instruktor wojskowy (zakładał drużyny „Sokoła”, organizował tajne kursy żołnierskie dla młodzieży polskiej). Został dowódcą Armii Polskiej we Francji, od koloru mundurów zwanej Błękitną Armią (po przybyciu w 1919 r. do Polski weszła ona w skład sił zbrojnych odrodzonej Rzeczypospolitej). Był też dowódcą Frontu Pomorskiego, odpowiedzialnym za przejęcie Pomorza od wojsk niemieckich (10 lutego 1920 r. w Pucku dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem). Podczas bitwy warszawskiej był dowódcą wojsk broniących przedpola stolicy.
Tadeusz Rozwadowski (1866–1928)
– generał broni Wojska Polskiego, organizator armii polskiej, obrońca Lwowa. W odradzającej się Polsce został pierwszym szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z ramienia Rady Regencyjnej (rozpoczął organizowanie centralnych instytucji wojskowych oraz nowych oddziałów Wojska Polskiego, w efekcie czego m.in. powstał zalążek polskiej marynarki wojennej; wydał rozkaz o utworzeniu dywizji jazdy, co dało początek kawalerii Wojska Polskiego). Został naczelnym dowódcą wojsk polskich w Galicji Wschodniej i ruszył z pomocą do obleganego przez Ukraińców Lwowa, gdzie przekształcił oddziały ochotnicze w regularne wojsko. Z nikłymi siłami, bez wsparcia z Warszawy i mimo rozkazu wycofania trwał na posterunku. Był szefem Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu. Dzięki jego staraniom utrzymano systematyczne dostawy broni dla walczących wojsk polskich, nawiązano dobre stosunki z Rumunią i utworzono polsko-amerykańską Eskadrę im. Kościuszki. Był autorem planu zwycięskiej bitwy warszawskiej. Jako Generalny Inspektor Jazdy współtworzył wielką reformę jazdy polskiej. Wprowadzono wtedy zmianę nazwy tej formacji na kawaleria. Jako znawca konstrukcji artyleryjskich dokonał kilku cennych wynalazków. Sporządził prosty, ale niezwykle skuteczny przyrząd celowniczy. Opracował też nowy rodzaj pocisku artyleryjskiego, tzw. granato-szrapnel.
Edward Rydz-Śmigły (1886–1941)
– marszałek Polski (drugi Polak w historii piastujący to stanowisko), polityk. Dowodził 1 pułkiem piechoty Legionów Polskich. Po uwięzieniu Józefa Piłsudskiego w Magdeburgu w jego imieniu przejął dowodzenie Polską Organizacją Wojskową. Był ministrem spraw wojskowych w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej w Lublinie (rządzie Ignacego Daszyńskiego). Podczas Bitwy Warszawskiej dowódca prawego skrzydła grupy uderzeniowej działającej znad Wieprza, a następnie 2 Armii. Po śmierci Józefa Piłsudskiego objął stanowisko generalnego inspektora sił zbrojnych. Był naczelnym wodzem podczas kampanii wrześniowej.
Kazimierz Sosnkowski (1885–1969)
– generał broni Wojska Polskiego, polityk i działacz niepodległościowy, jeden z głównych organizatorów sił zbrojnych odradzającej się z niewoli Polski. Założył tajny Związek Walki Czynnej, któremu podlegał współtworzony przez niego jawny Związek Strzelecki. Współtworzył wojsko polskie: dobierał kadry, reorganizował system wyszkolenia. Służbę ojczyźnie rozpoczął u boku Józefa Piłsudskiego, najpierw jako szef sztabu Związku Strzeleckiego, a następnie I Brygady Legionów Polskich. Brał udział we wszystkich bitwach I Brygady. Po ustąpieniu Piłsudskiego z Legionów przejął z jego polecenia nad nią dowództwo. Aresztowany wraz z Piłsudskim i osadzony w twierdzy magdeburskiej. Był ministrem spraw wojskowych i członkiem Rady Obrony Państwa (m.in. przyczynił się do podpisania ważnych dla interesów II RP umów wojskowych z Francją i Rumunią i do rozpoczęcia budowy przyszłego Centralnego Okręgu Przemysłowego; podjął decyzję o rozpoczęciu budowy portu w Gdyni i linii kolejowej na Hel, na co zdecydował się przeznaczyć spore sumy ze środków wojskowych).
_JPG.jpg)
bottom of page