Podsumowanie LXVIII posiedzenia Sejmu

fot. Kancelaria Sejmu

Sejm podczas 68. posiedzenia (13 i 14 grudnia) m.in. rozpatrywał w II czytaniu projekt ustawy budżetowej na 2023 r. oraz uchwalił ustawę przewidującą wzrost dotacji dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i przepisy dotyczące tworzenia fundacji rodzinnych. Izba w drodze uchwały uznała Federację Rosyjską za państwo wspierające terroryzm, posłowie uczcili też chwilą ciszy pamięć ofiar stanu wojennego oraz zmarłych gen. Mirosława Hermaszewskiego, prof. Zbigniewa Wawera i prof. Andrzeja Tyszki.

Uchwalone ustawy

Projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych został zainicjowany na wniosek strony pracodawców i pracowników Rady Dialogu Społecznego. Celem ustawy jest urealnienie wielkości dotacji przekazywanej z budżetu państwa 

 na realizację zadań powierzonych Państwowemu Funduszowi Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W uchwalonych przepisach określono wysokość dotacji budżetowej dla PFRON na poziomie 30 proc. planowanych kosztów dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych od 1 stycznia 2023 r. Ustawa przewiduje zwiększenie wysokości kwot miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych do wysokości 2400 zł w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, 1350 zł w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz 500 zł w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności. Jak wskazano w uzasadnieniu, wysokość dotacji budżetowej dla PFRON wzrośnie o 403,5 mln zł.

Potrzeba uchwalenia ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw, jak wskazano w uzasadnieniu projektu, wynikła z doświadczeń związanych z jej dotychczasowym stosowaniem. W nowelizacji doprecyzowano, uzupełniono bądź zmieniono niektóre przepisy. Jedna ze zmian przewiduje, że obywatele Ukrainy przebywający Polsce w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania, będą partycypować w kosztach zamieszkania i wyżywienia. Osoby, których pobyt w Polsce przekroczy 120 dni będą pokrywać 50 proc. kosztów pomocy (nie więcej niż 40 zł za osobę dziennie), w przypadku osób przebywających powyżej 180 dni będzie to 75 proc. kosztów pomocy (nie więcej niż 60 zł za osobę dziennie). Z obowiązku tego zwolnione będą osoby, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności, osiągnęły wiek emerytalny, są kobietami w ciąży lub sprawują opiekę nad dzieckiem do 12 miesiąca życia, samotnie sprawują opiekę nad trojgiem i więcej dzieci, są małoletnimi bądź znajdują się w trudnej sytuacji życiowej.
Wśród uchwalonych zmian znalazł się także przepis umożliwiający otrzymywanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i gminne organy realizujące świadczenia rodzinne (np.; 500+, 300+ czy Rodzinny Kapitał Opiekuńczy) informacji o wyjazdach obywateli Ukrainy z Polski. Dzięki temu możliwe będzie wstrzymanie wypłaty świadczeń w stosunku do osób, które opuściły Polskę.

Ustawa o fundacji rodzinnej ma pomóc firmom rodzinnym w prowadzeniu działalności biznesowej po śmierci właściciela. Tworzy ona instrumenty prawne, które pozwolą firmom rodzinnym kontynuować działalność i chronić majątek. Dotyczy to np. sytuacji, w których następcy nie wykazują chęci dalszego prowadzenia biznesu lub sprawowania w nim funkcji właścicielskich. Dzięki uchwalonym przepisom możliwe będzie zakładanie fundacji rodzinnych, których zadaniem będzie realizacja celów prawnych określonych przez fundatora w oparciu o posiadany majątek. Fundator będzie miał dużą swobodę w określeniu zasad zarządzania fundacją rodzinną, jej funkcjonowania oraz celu, dla którego została ona powołana. Wartość mienia wniesionego przez fundatora na pokrycie funduszu założycielskiego nie może być niższa niż 100 tys. zł.
Beneficjentem fundacji może być osoba fizyczna, organizacja pożytku publicznego lub fundator. Beneficjent może otrzymywać świadczenie pieniężne lub część mienia fundacji w przypadku jej rozwiązania. Spełnienie świadczenia nie może jednak zagrażać wypłacalności fundacji wobec innych wierzycieli.

Podjęte uchwały

Sejm podjął uchwałę w sprawie uznania Federacji Rosyjskiej za państwo wspierające terroryzm.

Posłowie zdecydowali także o powołaniu i wyborze składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP. Do zakresu działania komisji należeć będzie rozpatrzenie projektu ustawy o zmianie ustawy zasadniczej, którego I czytanie odbyło się podczas 55. posiedzenia Sejmu. Projekt przewiduje wyłączenie z konstytucyjnie określonego limitu zadłużenia publicznego pożyczek, gwarancji i poręczeń finansowych służących finansowaniu potrzeb obronnych państwa oraz dodanie przepisu pozwalającego na przejmowanie przez Skarb Państwa majątku wykorzystywanego do finansowana napaści zbrojnej na terytorium Polski lub napaści na terytorium innego państwa, jeśli powoduje one bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego. W skład komisji Sejm powołał posłów: Marka Asta, Bartosza Kownackiego, Roberta Kropiwnickiego, Annę Milczanowską, Arkadiusza Myrchę, Dariusza Rosatiego, Kazimierza Smolińskiego, Jacka Tomczaka, Małgorzatę Wassermann, Wojciecha Zubowskiego i Annę Marię Żukowską.

Sejm podjął także uchwały okolicznościowe upamiętniające 100. rocznicę tragicznej śmierci prezydenta Gabriela Narutowicza oraz 100. rocznicę powołania Macieja Rataja na Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Izba dokonała także zmian w składach osobowych komisji sejmowych.

Drugie czytania

Sejm przeprowadził II czytanie projektu ustawy budżetowej na rok 2023. Projekt zakłada, że w przyszłym roku dochody budżetu państwa wyniosą  blisko 605 mld zł, a wydatki 672,7 mld zł, co oznacza, że deficyt ma być nie większy niż 68 mld zł. Deficyt sektora finansów publicznych założono na poziomie ok. 4,5 proc. PKB. Wzrost PKB ma w 2023 r. wynieść 1,7 proc., a średnioroczna inflacja - 9,8 proc. Utrzymane zostaną wszystkie dotychczasowe programy społeczne (w tym „Rodzina 500+”, „Dobry Start”, rodzinny kapitał opiekuńczy), wzrosną nakłady na finansowanie potrzeb obronnych (do 3 proc. PKB) i ochrony zdrowia. Emerytury i renty od 1 marca 2023 r. będą zwaloryzowane na poziomie 113,8 proc., wzrosną także wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej.

Posłowie rozpatrzyli w II czytaniu rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Projekt ustawy przenosi do KAS zadania dotyczące kontroli prawidłowości transakcji finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, realizowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, wykonywane dotychczas przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Izba przeprowadziła też II czytanie poselskiego projektu uchwały w sprawie ustanowienia 19 września Dniem Młodzieżowych Rad i Sejmików przy Jednostkach Samorządu Terytorialnego.

Pierwsze czytania

Sejm przeprowadził I czytanie poselskiego projektu ustawy o Państwowej Komisji ds. badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, potrzeba powołania tego organu „wynika z konieczności ochrony interesu RP przez: - zbadanie i opisanie wpływów rosyjskich zarówno na działalność funkcjonariuszy publicznych oraz kadrę kierowniczą wyższego szczebla spółek Skarbu Państwa, jak i innych osób, które w istotny sposób (np. w sferze medialnej czy społecznej) wpływały na bezpieczeństwo wewnętrzne RP; - wzruszenie wydanych decyzji administracyjnych, które zostały wydane wskutek wpływów rosyjskich, na szkodę interesu RP; - zastosowanie środków zaradczych, które mają na celu ograniczenie dostępu do newralgicznych informacji, ważnych stanowisk, czy też do broni osobom, które działały pod wpływem rosyjskim, tak aby zminimalizować ryzyko ponownego ich działania na szkodę interesu Rzeczypospolitej Polskiej pod wpływem rosyjskim”. W uzasadnieniu projektu wnioskodawcy zaznaczają, że komisja nie będzie miała uprawnień służb specjalnych ani prokuratorskich, jej działania nie będą także wkraczać w materię zarezerwowaną dla wymiaru sprawiedliwości. Projektowany organ ma stosować wyłącznie „środki o charakterze administracyjnym, pełniące funkcje prewencyjne”.

W skład komisji ma wchodzić 9 członków powoływanych i odwoływanych przez Sejm, a jej przewodniczącego wskazywać będzie Prezes Rady Ministrów. Komisja będzie mogła prowadzić czynności sprawdzające, a jeśli w ich wyniku stwierdzi prawdopodobieństwo wystąpienia wpływów rosyjskich, wyda postanowienie o wszczęciu postępowania. W jego toku przeprowadzane będą rozprawy, co do zasady jawne, w których udział stron, wezwanych świadków lub biegłych będzie obowiązkowy. W przypadku wydania decyzji stwierdzającej działanie funkcjonariusza publicznego lub członka kadry kierowniczej wyższego szczebla spółki pod wpływem rosyjskim na szkodę interesów Rzeczypospolitej Polskiej, komisja uprawniona będzie do zarządzenia środków zaradczych w postaci: cofnięcia poświadczenia bezpieczeństwa lub zakazu otrzymania poświadczenia bezpieczeństwa, zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi lub cofnięcia pozwolenia na broń lub zakazu posiadania pozwolenia na broń. Powyższe środki będą mogły zostać wydane na okres do 10 lat. Sejm w głosowaniu odrzucił wniosek Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o odrzucenie projektu w I czytaniu. Komisja będzie zatem ponownie rozpatrywać projekt.

Izba rozpoczęła rozpatrywanie rządowego projektu ustawy o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi. Projekt wykonuje prawo UE.

Jak wskazano w uzasadnieniu, proponowana ustawa zwiększy konkurencyjność Polski jako miejsca prowadzenia badań klinicznych. Projekt przewiduje m.in., że za wydawanie pozwoleń na prowadzenie badań klinicznych i ich cofnięcie, a także ich istotną zmianę czy zawieszenie odpowiadać będzie Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Ustawa określi system oceny etycznej badań klinicznych produktów leczniczych oraz sposób jej przeprowadzania przez komisje bioetyczne oraz ureguluje zasady finansowania świadczeń opieki zdrowotnej, związanych z badaniami klinicznymi. Do prowadzenia badań klinicznych w Polsce zachęcić mają m.in. modyfikacja i ujednolicenie systemu opłat za dokonanie oceny naukowej i etycznej wniosku o rejestrację badania klinicznego, w tym atrakcyjna wysokość opłat oraz zwiększenie przejrzystości zasad finansowania świadczeń, oferowanych pacjentom uczestniczącym w badaniach. Projekt przewiduje utworzenie Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych, finansowanego m.in. z wpłat sponsorów. Funduszem będzie dysponował Rzecznik Praw Pacjenta. Ustawa została skierowana do dalszych prac w Komisji Zdrowia.

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy na ma celu dostosowanie obowiązujących przepisów do umowy w sprawie udziału w niektórych wyborach przez obywateli jednego Państwa zamieszkujących na terytorium drugiego Państwa, podpisanej między Polską a Wielką Brytanią w 2020 r., po wystąpieniu tego państwa z UE. Na jej podstawie obywatele Rzeczypospolitej Polskiej zachowają prawa wyborcze w wyborach samorządowych analogiczne do tych, które posiadali do momentu wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE, a obywatele Wielkiej Brytanii, którzy legalnie zamieszkują w Polsce, utrzymają czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do rad gmin oraz czynne prawo wyborcze w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Ustawa wejdzie w życie z dniem wejścia w życie powyższej umowy.

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw przewiduje utworzenie Centralnego Rejestru Wyborców (CRW). Obecnie rejestry wyborców, na podstawie których sporządzane są wykorzystywane podczas głosowania spisy wyborców, prowadzone są przez gminy. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, decentralizacja ta powoduje wiele kłopotów m. in. w przypadku korzystania przez wyborców z możliwości wyboru jako stałego miejsca głosowania gminy innej niż gmina, w której są oni zameldowani. Trudności sprawia także przekazywanie między gminami informacji o wyborcach, którzy planują zmienić miejsce głosowania w konkretnych wyborach. Rodzi to ryzyko pojawienia się wyborcy w więcej niż jednym rejestrze lub spisie wyborców. Zgodnie z uzasadnieniem projektu, utworzenie Centralnego Rejestru Wyborców przyniesie szereg korzyści. Gminy otrzymają jednolite rozwiązanie informatyczne do organizacji wyborów, każdy wyborca będzie mógł być ujęty tylko w jednym rejestrze i w konkretnym obwodzie głosowania, dzięki integracji z rejestrem PESEL każdy wyborca będzie automatycznie dopisywany do obwodu głosowania na podstawie adresu zameldowania. Istotne z punktu widzenia wyborców będzie także odmiejscowienie wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania.

Oba projekty dotyczące zmian w prawie wyborczym zostały skierowane do Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach.

Izba przeprowadziła też I czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny. Jak wskazano w uzasadnieniu, projekt ma na celu wzmocnienie prawnokarnej ochrony przed czynami godzącymi w wolność sumienia i religii. Wnioskodawcy proponują m.in., by z przepisu przewidującego karę za złośliwe przeszkadzanie publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji, pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom żałobnym wykreślić znamię złośliwego charakteru czynu. Karą zagrożone miałoby być ponadto publiczne lżenie lub wyszydzanie kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej, jego dogmatów i obrzędów oraz znieważanie przedmiotu czci religijnej lub miejsca przeznaczonego do publicznego wykonywania obrzędów religijnych. Obecnie publiczne znieważanie przedmiotu czci religijnej lub miejsca przeznaczonego do publicznego wykonywania obrzędów religijnych podlega karze wyłącznie jeśli czyn ten obraża uczucia religijne innych osób. Przestępstwem, według przedłożonego projektu, nie będzie natomiast wyrażanie przekonań, ocen lub opinii związanych z religią, jeżeli nie stanowi to czynu zabronionego przeciwko wolności sumienia i wyznania lub publicznego nawoływania do popełnienia przestępstwa czy tez pochwały jego popełnienia. Sejm podczas 69. posiedzenia odrzucił wniosek o odrzucenie projektu w I czytaniu, co oznacza skierowanie go do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.

Pozostałe decyzje Sejmu

Izba odrzuciła wniosek o wyrażenie wotum nieufności wobec ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.

Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących

Przedstawiona na 68. Posiedzeniu Sejmu informacja bieżąca dotyczyła „wysokich kosztów życia Polaków w związku z szalejącą inflacją oraz końca działania tarcz antyinflacyjnych skutkującego wzrostem stawek VAT”. O przedstawienie informacji wniósł Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.

W sprawach bieżących posłowie pytali przedstawicieli rządu m.in. o nową edycję programu "Maluch+", wykluczenie komunikacyjne, ceny energii (prądu i gazu) dla podmiotów prowadzących obiekty sportowe - baseny, hale sportowe i siłownie, finansowanie mediów publicznych i przebieg realizacji programu likwidacji tzw. białych plam w komunikacji zbiorowej.