Podsumowanie LXVI posiedzenia Sejmu

świadczenie usług dystrybucji gazu będą w ich przypadku równe zastosowanym w ostatniej taryfie obowiązującej w 2022 r. Dodatkowo odbiorcy o najniższych dochodach będą uprawnieni do otrzymania refundacji kwoty odpowiadającej wysokości podatku od towarów i usług (VAT), wynikającego z faktury za dostarczanie gazu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r. Refundacja będzie przysługiwać odbiorcom w tych gospodarstwach domowych, w których głównym źródłem ogrzewania są urządzenia zasilane paliwami gazowymi, a miesięczny dochód na osobę nie przekracza 2100 zł (w przypadku gospodarstw jednoosobowych) lub 1500 zł (w przypadku gospodarstw wieloosobowych). Z tytułu stosowania ceny maksymalnej przedsiębiorstwa energetyczne otrzymają rekompensatę. Projekt rozpatrywany był w trybie pilnym.

Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. wprowadzenie do kodeksu przepisów dotyczących wykonywania pracy zdalnej jako rozwiązania stałego oraz umożliwia pracodawcom w określonych przypadkach dokonywanie prewencyjnych kontroli pracowników pod kątem obecności alkoholu lub środków podobnie działających.

Obecnie praca zdalna może być wykonywana na polecenie pracodawcy, a obowiązywanie przepisu uzależnione jest od ogłoszenia stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego. Ustawa wprowadza definicję pracy zdalnej: będzie nią „wykonywanie pracy całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość”. Uzgodnienie między stronami umowy o pracę dotyczące wykonywania pracy zdalnej może nastąpić z inicjatywy pracodawcy lub na wniosek pracownika. Każda ze stron będzie też mogła wystąpić z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy w tej formie. Pracodawca będzie zobowiązany uwzględnić wniosek złożony o pracę zdalną przez zatrudnionego należącego do jednej ze wskazanych w ustawie kategorii: pracownic w ciąży, pracowników wychowujących dziecko do ukończenia 4. roku życia lub sprawujących opiekę nad osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności. Uprawnienie to dotyczy także rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w okresie prenatalnym lub w czasie porodu, orzeczenie o niepełnosprawności lub opinię o szczególnych potrzebach edukacyjnych. Pracodawca będzie mógł odmówić uwzględnienia takiego wniosku tylko w przypadku, gdy wykonywanie pracy w trybie zdalnym nie będzie możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

W przypadku zawarcia porozumienia o pracy zdalnej pracodawca będzie musiał zapewnić pracownikowi m.in. materiały i narzędzia pracy oraz pokryć (w formie ryczałtu lub ekwiwalentu) koszty energii elektrycznej i usług telekomunikacyjnych niezbędnych do jej wykonywania.

Pracodawca w określonych przypadkach będzie mógł wydać pracownikowi polecenie pracy zdalnej. Dotyczy to m.in. stanu epidemii, zagrożenia epidemicznego i trzymiesięcznego okresu po ich odwołaniu, a także sytuacji, w których z powodu działania siły wyższej nie jest możliwe zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Uprawnienie do wprowadzenia kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu będzie przysługiwać pracodawcy, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. W przypadku pozytywnego wyniku kontroli pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia pracownika do pracy.

Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw ma na celu wzmocnienie ochrony osób doznających przemocy w rodzinie. Zmiany dotyczą przepisów zarówno prawa cywilnego, jak i karnego. Nowelizacja dostosowuje także polskie prawo do wymogów Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule 11 maja 2011 r. Uchwalone przepisy przewidują m.in. możliwość izolacji osoby stosującej przemoc domową, gdy swoim zachowaniem stwarza ona zagrożenie dla życia lub zdrowia domowników, także poza wspólnie zajmowanym mieszkaniem. Policja i Żandarmeria Wojskowa uzyskają uprawnienia do wydania natychmiastowego zakazu zbliżania się do osoby dotkniętej przemocą w rodzinie na określoną w metrach odległość, zakazu kontaktowania się z nią oraz wstępu i przebywania w jej miejscu pracy lub na terenie szkoły czy placówki oświatowej, do których uczęszcza. Ponadto szersze uprawnienia do wydawania tego typu zakazów otrzymają sądy. Będą one stosowane m.in. w przypadku nękania za pomocą środków komunikacji elektronicznej na odległość, wzbudzającego uzasadnione poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie naruszającego prywatność.

Ustawa o Funduszu Transformacji Województwa Śląskiego Spółce Akcyjnej jest realizacją umowy społecznej z 28 maja 2021 r. dotyczącej transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz wybranych procesów transformacji województwa śląskiego. Fundusz ma koordynować transformację terenów pogórniczych, przemysłowych i poprzemysłowych z transformacją województwa śląskiego. Ustawa określa organizację Funduszu oraz cel i instrumenty do jego realizacji. Fundusz będzie działać w formie spółki realizującej misję publiczną. Jej siedziba mieścić się będzie w Katowicach. Podstawowym zadaniem Funduszu będzie wspieranie procesu transformacji województwa śląskiego, tj. działań zmierzających do zmiany struktury jego gospodarki, oraz wspieranie podmiotów (m.in. osób fizycznych i prawnych) w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom wygaszania działalności gospodarczej, w tym polegającej na wydobyciu węgla.

Celem ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw jest przede wszystkim doprecyzowanie, uproszczenie i ujednolicenie obowiązujących przepisów. Wśród uchwalonych zmian znalazły się m.in. doprecyzowanie definicji płynów do papierosów elektronicznych, mające utrudnić unikanie opodatkowania, doprecyzowanie niektórych przepisów dotyczących właściwości miejscowej organów podatkowych, ograniczenie obowiązków administracyjnych nałożonych na przedsiębiorców oraz uproszczenia dla podmiotów produkujących energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii. Ustawa przedłuża także wyłączenie spod opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej benzyn silnikowych, olejów napędowych, biokomponentów stanowiących samoistne paliwa oraz gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych. Sprzedaż detaliczna tych wyrobów nie będzie opodatkowana do 30 czerwca 2023 r.

Ustawa o Systemie Informacji Finansowej ma na celu wykonanie przepisów UE, dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i zwalczania terroryzmu. Mają one umożliwić skuteczniejsze działanie organów wykrywających środki finansowe pochodzące z działalności przestępczej lub służące finansowaniu terroryzmu. System Informacji Finansowej (SInF) zapewni w określonych przypadkach uprawnionym organom dostęp do informacji o tożsamości posiadaczy rachunków bankowych i skrytek depozytowych. Celem uchwalonych przepisów będzie sprawne zlokalizowanie rachunku, jednakże bez możliwości uzyskania informacji o znajdujących się na nim aktywach czy dokonywanych w oparciu o niego transakcjach.

Celem ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw jest m.in. doprecyzowanie procedur dotyczących postępowań awansowych, o nadanie stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki oraz tytułu profesora. Doprecyzowane zostały ponadto przepisy związane z funkcjonowaniem i członkostwem w radzie uczelni. O pełnienie funkcji rektora będą mogły ubiegać się osoby, które do dnia rozpoczęcia kadencji nie ukończyły 70. roku życia (dotychczas obowiązywał limit ukończonych 67 lat).

Ustawa o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy o odpadach ma na celu wykonanie prawa UE. Uchwalone przepisy ujednolicają wymogi, jakie muszą spełniać podmioty funkcjonujące na rynku pasz, dotyczące wytwarzania, przechowywania i transportowania paszy leczniczej lub produktów pośrednich. Ustawa przesuwa także termin wejścia w życie zakazu stosowania pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego (GMO) z 1 stycznia 2023 r. do 1 stycznia 2025 r.

Sejm uchwalił także ustawę o zaniechaniu ścigania za niektóre czyny związane z organizacją wyborów Prezydenta RP, zarządzonych na 10 maja 2020 r. Jak napisano w uzasadnieniu projektu, wybory zarządzone na maj 2020 r. miały się odbyć w warunkach pandemii COVID-19: „Nadrzędnym obowiązkiem państwa było umożliwienie uprawnionym obywatelom udziału w wyborach powszechnych. Głosowanie tradycyjne w lokalach obwodowych komisji wyborczych wydawało się z tym etapie rozwoju epidemii zbyt ryzykowne. Niezbędne zatem stało się stworzenie odpowiedniego mechanizmu uwzględniającego panujące warunki światowej pandemii oraz ograniczeń w przemieszczaniu się”. Jak przypomniano, jedynym akceptowalnym wówczas sposobem przeprowadzenia wyborów była forma korespondencyjna. Ponieważ uchwalona przez Sejm ustawa w tej sprawie mogła wejść w życie dopiero na dzień przed wyborami, a dla ich przeprowadzenia niezbędne było uprzednie wykonanie szeregu czasochłonnych czynności, Prezes Rady Ministrów podjął decyzję, polecającą przygotowanie głosowania korespondencyjnego Poczcie Polskiej. Na tej podstawie Poczta Polska wystąpiła do odpowiednich organów jednostek samorządu terytorialnego o przekazanie spisów wyborców. Jak napisano w uzasadnieniu, wobec wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, którzy to zrobili, sądy orzekały o przekroczeniu uprawnień. W uzasadnieniu projektodawcy podkreślili, że „działanie nakierowane na realizację konstytucyjnych obowiązków nigdy nie może być interpretowane jako niezgodne z prawem”, wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, „działali w zaufaniu do władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej”, a organy władzy publicznej „działały w interesie publicznym, realizując wartość konstytucyjną, jaką jest zdrowie publiczne”. Ponoszenie zatem negatywnych konsekwencji tych działań jest, zdaniem wnioskodawców, niedopuszczalne. Ustawa przewiduje, że w sprawie czynu polegającego na przekazaniu Poczcie Polskiej spisów wyborców w związku z zarządzonymi na 10 maja 2020 r. wyborami prezydenckimi nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza. Z kolei już orzeczone środki karne i inne, niewykonane w całości lub w części, nie podlegają wykonaniu. Skazania za te czyny ulegają zatarciu z mocy prawa, a wpisy o skazaniu i warunkowym umorzeniu postępowania usuwa się z Krajowego Rejestru Karnego.

Stanowiska Senatu

Sejm odrzucił uchwały Senatu o odrzuceniu ustaw: o zmianie ustawy - Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw; o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o prokuraturze; o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o kierujących pojazdami.

Sejm przyjął część poprawek do ustawy o zmianie ustawy o kuratorach sądowych, będącej obszerną nowelizacją obowiązujących przepisów. Wśród nich znalazła się poprawka przyznająca kuratorom dodatkowy ryczałt z tytułu używania pojazdu prywatnego do celów służbowych, a także podwyższająca ryczałt za sprawowanie dozorów lub nadzorów oraz za przeprowadzanie wywiadów w postępowaniu wykonawczym, w sprawach nieobjętych dozorem ani nadzorem.

Jedna z poprawek przyjętych przez Sejm do ustawy o zmianie ustawy o Funduszu Medycznym oraz niektórych innych ustaw przewiduje finansowanie ze środków subfunduszu terapeutyczno-innowacyjnego szczepionek do przeprowadzania zalecanych szczepień ochronnych.

Posłowie przyjęli wszystkie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Ustawa zawiera m.in. rozwiązania wzmacniające ochronę konsumentów podczas zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa. Jedna z przyjętych poprawek określa termin wejścia przepisów w życie na 1 stycznia 2023 r. Pierwotnie Sejm określił go na 14 dni od dnia ogłoszenia.

Sejm przyjął także część poprawek o charakterze legislacyjnym, redakcyjnym i doprecyzowującym do ustaw: o zmianie ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Systemie Informacyjnym oraz niektórych innych ustaw; o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (tzw. okołobudżetowej); o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych oraz o zmianie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym oraz niektórych innych ustaw.

Podjęte uchwały

Sejm podjął uchwałę w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Zmiana wynikała z konieczności dostosowania przepisów regulaminu do obowiązujących ustaw. Zgodnie z uchwalonymi przepisami uzasadnienie projektu ustawy określającej zasady podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej powinno odpowiadać wymogom określonym ustawie – Prawo przedsiębiorców, natomiast uzasadnienie projektu ustawy zawierającej przepisy regulacyjne lub przepisy określające wymogi dotyczące świadczenia usług transgranicznych powinno odpowiadać wymogom określonym w ustawie o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Posłowie podjęli także uchwały w sprawie uczczenia 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego oraz w sprawie upamiętnienia 90. rocznicy Wielkiego Głodu na Ukrainie.

W drodze uchwał Sejm dokonał zmian w składach osobowych komisji sejmowych.

Drugie czytania

Izba przeprowadziła II czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw. Projekt przewidywał m.in. umożliwienie notariuszom dokonywania wpisów w księgach wieczystych, związanych z ustanowieniem odrębnej własności lokali. Sejm przystąpił do III czytania i w głosowaniu przyjął wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości.

Sejm rozpatrywał także projekt uchwały w sprawie uznania Federacji Rosyjskiej za państwo wspierające terroryzm. Prace nad projektem nie zostały zakończone.

Pierwsze czytania

Sejm rozpoczął prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw. Jak napisano w uzasadnieniu, celem ustawy jest dostosowanie obowiązujących przepisów do zmieniających się uwarunkowań oraz wprowadzenie kompleksowych rozwiązań zwiększających skuteczność przeciwdziałania przemocy domowej. Proponowane przepisy mają zwiększyć bezpieczeństwo oraz ochronę osób zagrożonych i doznających przemocy domowej.
W projekcie przewidziano m.in. zastąpienie pojęcia „przemocy w rodzinie” określeniem „przemoc domowa”. Zmiana dotyczyć będzie także tytułu nowelizowanego aktu prawnego. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, chodzi o podkreślenie, że przemoc domowa występuje nie tylko w rodzinach. Definicja przemocy domowej zostanie rozszerzona o przemoc ekonomiczną – obecnie katalog jej rodzajów obejmuje przemoc fizyczną, psychiczną i seksualną. Nową formą przemocy opisaną w projekcie są „zachowania, które mogą wzbudzić w osobie doznającej przemocy poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia”, w tym podejmowane za pomocą internetu. Definicja „członka rodziny” zastąpiona zostanie definicjami „osoby doznającej przemocy domowej” oraz „osoby stosującej przemoc domową”, a przepisy ustawy obejmą nowe kategorie osób: byłych partnerów, którzy nie zamieszkują razem oraz dzieci będące świadkami przemocy domowej. Zmiany obejmą także system przeciwdziałania i zapobiegania przemocy domowej w gminach np. zadania o charakterze strategicznym realizować będą zespoły interdyscyplinarne, natomiast sprawy indywidualne rozpatrywać będą grupy diagnostyczno-pomocowe, które zastąpią dotychczas funkcjonujące grupy robocze. Z osobą doznającą przemocy kontaktować się i pracować będzie pracownik socjalny, natomiast stosującą przemoc domową - funkcjonariusz policji. Projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

Rządowy projekt ustawy o fundacji rodzinnej ma na celu stworzenie instrumentów prawnych, które pozwolą firmom rodzinnym kontynuować działalność i chronić majątek po śmierci właściciela. Dotyczy to np. sytuacji, w których następcy nie wykazują chęci dalszego prowadzenia biznesu lub sprawowania w nim funkcji właścicielskich. Dzięki proponowanym przepisom możliwe będzie zakładanie fundacji rodzinnych, których zadaniem będzie realizacja celów prawnych określonych przez fundatora w oparciu o posiadany majątek. Pozwoli to zabezpieczyć majątek przed utratą. Zadaniem fundacji rodzinnej będzie gromadzenie majątku i zarządzanie nim. Umożliwi to przeprowadzenie procesu sukcesyjnego firmy bez konieczności wprowadzania zmian w strukturze organizacyjnej. Nad projektem pracować będzie Komisja Gospodarki i Rozwoju.

Pozostałe decyzje Sejmu

Izba przyjęła w głosowaniu przedstawione przez Ministra Zdrowia dokumenty: Narodowa Strategia Onkologiczna – Sprawozdanie za rok 2020 oraz Narodowa Strategia Onkologiczna – Sprawozdanie za rok 2021.

Ślubowanie poselskie

Z związku z wygaśnięciem mandatu posła Jerzego Feliksa Bieleckiego na jego miejsce wstąpił Leszek Kowalczyk, który na początku posiedzenia złożył ślubowanie poselskie.

Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących

Na wniosek Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość Sejm zapoznał się z informacją bieżącą na temat budowanej przez polski rząd sieci nowoczesnych instytucji muzealnych.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. funkcjonowania portalu Cieplo.gov.pl, oferty rozmieszczenia w Polsce niemieckich systemów obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej Patriot, procederu wypowiadania pracownikom ochrony zdrowia umów o pracę i dokonywania fikcyjnych zmian stanowisk w celu ominięcia konieczności zwiększenia wynagrodzeń oraz upadłości polskich przedsiębiorców.